Verslag van de NBV-najaarsexcursie naar ‘Boekenwijsheid’ in het Museum Meermanno/ Huis van het Boek, 31 oktober 2009.
Wat is boekenwijsheid? Dat is maar een klein stukje papier met lijnen dat de aandacht trekt. Het steekt omhoog uit een opengeslagen boek in een vitrine. Voor de oppervlakkige beschouwer oogt de titelpagina niet zo interessant, maar als je goed kijkt dan zie je een druktechnisch universum dat letterlijk en figuurlijk naar voren komt uit “Wisconstige gedachtenissen” van Simon Stevin.
Papierarchitectuur
Niets bijzonders zou je zeggen, want in onze eigentijdse wereld zijn wij vertrouwd met pop-up’s op internet. Dit stukje papierarchitectuur verstopt in een boek uit het jaar 1608 is echter veelzeggend, want het geeft niet alleen een derde dimensie aan deze uitgave van een meesterwerk maar ook aan alles wat te maken heeft met de tentoonstelling “Boekenwijsheid” in het Museum Meermanno in Den Haag. Tot 10 januari 2010 is in het Museum Meermanno een heel klein stukje zichtbaar van al het betekenisvolle werk dat is verricht door de medewerkers van de STCN. De Short-Title Catalogue Netherlands is een retrospectieve bibliografie met ruim 190.000 titels van alle uitgaven die tussen 1540 en 1800 in Nederland zijn gedrukt of daarbuiten in de Nederlandse taal zijn verschenen. Het project dat in 1982 daadwerkelijk van start ging is nu in 2009 voltooid. De database is voor iedereen toegankelijk via de website van de Koninklijke Bibliotheek. Een prestatie van formaat, uitgesmeerd over een periode van 27 jaar.
Rondleiding tentoonstelling
Op 31 oktober jl. mochten de leden van de NBV de tentoonstelling bekijken. Jos van Heel en Jan Bos hadden zich bereid gevonden om de NBV-leden in twee groepen door de tentoonstelling te leiden en deze toe te lichten. Ik zat zelf in de groep van Jan Bos , projectleider van de STCN, die een interessante rondleiding langs alle vitrines op de voor hem zo karakteristieke rustige en deskundige manier gaf. Hij is er duidelijk in geslaagd om al die lange jaren het enthousiasme in zijn werk te handhaven en alle titelbeschrijvers die aan dit project hebben meegewerkt te motiveren om al die bibliografische beschrijvingen met kennis en gedrevenheid in te voeren. Zonder veel ophef hebben zij overal in den lande in bibliotheken uitgaven aan de vergetelheid van het boekenmagazijn ontrukt. Hoeveel niet bij name genoemde medewerkers hebben naast de STCN-vingerafdruk ook hun eigen vingerafdrukken achtergelaten op wat door hun handen is gegaan… Zij waren de vooruitgeschoven troepen die de boeken onder de aandacht hebben gebracht. Als eerbetoon aan deze mensen en boeken liggen er dertig uitgaven uitgestald in Meermanno in het goede gezelschap van andere bijzondere uitgaven.
Wetenschappers en boekhistorici van naam hebben een verrassende en soms ontroerende keuze gemaakt uit het Nederlandse bezit aan papieren parels. De verborgen pracht is opengeslagen op precies de juiste bladzijde.
En als je alles uitgebreid bekeken hebt dan valt er nog heel wat na te genieten in “Boekenwijsheid, drie eeuwen kennis en cultuur in 30 bijzondere boeken”, de fraaie uitgave ter gelegenheid van deze tentoonstelling. Het is maar te hopen dat er over een aantal eeuwen nog iemand over de vakkennis beschikt om een exemplaar van dit boek nog een keer te beschrijven en van zijn eigen vingerafdrukken te voorzien.
Verslag: Marianne Brouwer
Foto’s: José Bouman