Peter Nieuwenhuizen, sr. adviseur informatiemanagement bij Rijkswaterstaat, vertelt hoe hij als buitenpromovendus in de wereld van de Utrechtse uitgevers Van Paddenburg terecht is gekomen.
Wat doet een bèta met boeken? Mijn achtergrond is weliswaar de wereld van de biochemie, maar tijdens mijn studie en werk werd de waarde van historische literatuur snel duidelijk. Bij veel onderzoek in de bètasector komt de vraag op waar de eerste synthese- of analysemethode beschreven is. En als je dan beschikt over een historische collectie, is die vraag goed te beantwoorden. Bij mijn studie biochemie aan de Universiteit Utrecht heb ik het literatuur zoeken dan ook goed onder de knie gekregen. Deze vaardigheid heb ik later ook toegepast in de farmaceutische industrie. Bij Rijkswaterstaat, waar ik vervolgens ging werken, kreeg men steeds meer aandacht voor de wijze waarop de Rijksoverheid de eigen informatie goed vastlegt voor hergebruik en verantwoording. Zo kwam ik de wereld van archivering binnen en werd ik adviseur op beide terreinen: van bibliotheken en archieven.
In mijn vrije tijd heb ik Nederlandse Taal & Letterkunde gestudeerd in Utrecht, met Moderne Letterkunde als afstudeerrichting in de bachelor. Mijn bachelorscriptie was een studie naar het werk van de diplomaat-schrijver F. Springer, waar mijn familiehistorie doorheen loopt. In de masterfase had ik het geluk onderwijs te krijgen van o.a. prof. dr. Els Stronks en dr. Jeroen Vandommele, die voor mij de perfecte koppeling legden tussen taal, cultuur en historie. De wereld van uitgevers, hun werk en werkwijze en de verdienmodellen kwamen centraal te staan. Ik kon me verdiepen in Antwerpse pamfletten rondom de Val van Antwerpen in 1585. Het ging om bijzondere uitgaven waarvan er vaak maar één exemplaar wereldwijd overgebleven is, soms alleen in privécollecties. Je ziet dan dat de verovering van een stad een cruciaal moment kan zijn, wanneer de instelling van een nieuw regime leidt tot beslissende keuzes van uitgevers: wat kan je nog wel of niet uitgeven, blijf je je geloof trouw, heb je de vrijheid om te drukken wat je wil? Met plezier kon ik mijn deeltijdstudie afronden. Mijn scriptie werd tot mijn verrassing bekroond met de Eervolle Vermelding bij de Vliegenthart MasterScriptieprijs 2018. Deze prijs heeft me gestimuleerd om te bezien of ik nog verder kon gaan met onderzoek. Het zoeken in bibliotheken en archieven zit me immers in het bloed; er valt nog een schat aan informatie te vinden en te analyseren.
Samen met prof. dr. Paul Hoftijzer van de Universiteit Leiden kwam ik op een mooi promotieonderwerp: de wereld van de drukkersdynastie Van Paddenburg. In ruim twee eeuwen (ca. 1600-ca. 1800) speelde deze familie van drukkers en uitgevers een belangrijke rol als Stads-, Staten- en Academiedrukker in Utrecht. De betekenis van deze familie in het netwerk van drukkers, boekverkopers en uitgevers is nog niet eerder onderzocht. Zo’n familie die twee eeuwen omspant in mijn woonplaats: dat lijkt me een mooie uitdaging. Ik moet het onderzoek wel naast mijn werk bij Rijkswaterstaat doen, dus ik heb een aanstelling als buitenpromovendus bij de Universiteit Leiden. Prof. dr. Els Stronks van de Universiteit Utrecht is copromotor, dus ik heb het geluk dat zowel boekhistorie als vroegmoderne literatuurhistorie over mijn schouder meekijken.
De Van Paddenburgdynastie begint bij Jan Ameliszoon (Melissz.) uit Abcoude, die zich rond 1602 in Utrecht vestigt als drukker en boekverkoper. Later zou hij zich naar het buurtschap Paddenburg (bij Baambrugge/Abcoude) gaan noemen. In het Utrechtse boekenbedrijf komen we nog lange tijd nakomelingen van hem tegen zoals Amelis Jansz, Johannes, Willem, Abraham, Jacobus, Gijsbert, Jurriaan, Gijsbert Tieme en Otto Johannes. Hoe werkten zij samen in familieverband en met andere uitgevers? Welke positie namen zij in de stad Utrecht in? Welke werken zijn bijzonder of kenmerkend voor hun fonds en welke werken zijn gelegenheidsdrukwerk? Hoe productief waren de Van Paddenburgs in het drukken van ordonnanties, dissertaties, disputaties en oraties? Vele vragen voor de komende tijd!