Vicevoorzitter van de NBV en buitenpromovenda Andrea Reyes Elizondo vertelt haar ervaringen met archiefonderzoek in Mexico.
Momenteel werk ik aan mijn promotieonderzoek. Ik reconstrueer de leesmogelijkheden in de achttiende eeuw in Nieuw-Spanje (koloniaal Mexico). Het merendeel van mijn bronnen ligt in Mexico. Deze bronnen getuigen van het niveau van geletterdheid of geven informatie over de plaats van boeken in het culturele landschap van die tijd. Tot nu toe heb ik twee reizen naar Mexico gemaakt. Het is altijd spannend want je weet niet precies wat je gaat vinden. Er was me steeds verteld dat er geen achttiende-eeuwse seriële documenten bestonden waarin ik zou kunnen zien of personen in staat waren hun handtekening te zetten, zeker niet in Mexico. Gelukkig vond ik toch een serie. Behalve spannend is elke reis ook stressvol. De meeste archieven in Mexico missen de juiste infrastructuur door geldgebrek en/of politieke wil. Bovendien zijn niet alle archieven ondergebracht bij het Archivo General de la Nación (AGN) en moet elke onderzoeker naar tal van kantoren om met ingevulde formulieren of verzoekschriften toestemming te krijgen bepaalde archieven in te zien.
Tijdens mijn laatste reis in 2018 wilde ik het Notarieel Archief van Mexico Stad bezoeken. De Acervo Histórico (historische collectie) van dat archief is zeer omvangrijk: er zijn documenten vanaf 1525 tot 1937. De documenten dekken dus de gehele koloniale periode (1530 -1820). Het archief wordt nauwelijks gebruikt want de toegang is zeer beperkt en er is geen goed overzicht van wat er wordt bewaard. Ik bereidde me zo goed mogelijk voor en stuurde van tevoren per koerier alle benodigde documenten om toegang te krijgen. Ik stuurde die documenten zelfs nog een tweede keer, maar een officieel toegangspasje heb ik nog steeds niet ontvangen.
De grootste uitdaging was het archief zelf. Er is geen goede inventaris. Er zijn slechts twee lijsten. De ene lijst vertelt welke notarissen in welke jaren werkzaam waren, de andere lijst hoeveel banden de notarissen hebben nagelaten. De lijsten zijn niet helemaal met elkaar in overeenstemming. Ze zijn ook niet online beschikbaar. Onderzoekers kunnen ze alleen op het archief zelf raadplegen, tussen 9:00/9:30 en 14:30 uur. Bovendien is een van de lijsten gemaakt als computerprogramma. De daarbij verzamelde informatie is uitgeprint en gebundeld, maar niet in de juiste volgorde. Ik maakte een eigen overzicht van de achttiende-eeuwse banden en deed een steekproef om te kijken wat voor soort documenten er waren. Ik vond drie type documenten die bruikbaar waren voor mijn onderzoek: testamenten, boedelinventarissen en bruidsschatten. Omdat er ongeveer 1772 (omvangrijke) banden zijn met achttiende-eeuwse documenten was het niet mogelijk om alle delen door te nemen. Ik koos ervoor om twee periodes van de achttiende eeuw systematischer door te zoeken.
Ik wist vanaf het begin dat er niet voldoende tijd was om alle documenten ter plekke te analyseren. Ik wilde foto’s maken, maar dat was eigenlijk verboden. Omdat ik zo ver van Mexico woon, kreeg ik gelukkig toch toestemming. Ik mocht alleen geen foto’s maken tijdens het bestuderen van de documenten. Ik moest eerst een lijst inleveren met de documenten die ik wilde fotograferen, inclusief een beschrijving van elk document. Omdat het archief weinig uren per dag open is, mocht ik een assistent inhuren om te helpen met het maken van de foto’s. In Nederland ben ik nog steeds bezig met het analyseren van alle documenten. Het gaat langzaam want als buitenpromovenda zonder beurs werk ik ook aan betaalde onderzoeksprojecten die niet op mijn promotie aansluiten. De volgende reis staat gepland voor 2021, als we weer naar Mexico mogen reizen en de archieven daar weer open zijn. Hopelijk krijg ik dan een beurs, want tot nu toe heb ik alles zelf moeten betalen.